Open Access
Otwarty Dostęp (Open Access)
Otwarty Dostęp to swobodny dostęp do publikacji naukowych dostępnych w Internecie bez barier finansowych i ograniczeń technicznych. Publikacje uznane za otwarcie dostępne mogą być przez każdego czytane, pobierane, kopiowane, rozpowszechniane, drukowane, czy przeszukiwane, można zamieszczać odnośniki do pełnych wersji tekstów oraz używać w dowolnym innym, zgodnym z prawem celu. Autorzy publikacji zachowują prawo do uznania autorstwa i właściwego cytowania.
Zalety publikowania w modelu otwartym
Transparentność - wolny dostęp do wyników badań zwiększa transparentność nauki i umożliwia weryfikację wyników lub kontynuowanie badań.
Zwiększenie widoczności i cytowalności - prace publikowane w modelu OA są częściej czytane i cytowane, ponieważ są łatwiej dostępne dla szerszej grupy odbiorców.
Rozwój nauki - otwarty dostęp sprzyja szybszemu dzieleniu się wiedzą i wynikami badań, co przyspiesza postęp w różnych dziedzinach nauki i umożliwia współpracę międzynarodową.
Zgodność z wymogami grantodawców - coraz więcej instytucji finansujących badania naukowe wymaga publikowania wyników w modelu OA, aby zagwarantować dostępność finansowanych treści dla społeczeństwa.
Wiedza dostępna dla wszystkich – otwarta nauka wspiera rozwój gospodarki opartej na wiedzy, niweluje nierówności w dostępie do wiedzy naukowej.
Drogi otwartego dostępu
Ze względu na sposób udostępniania publikacji wyróżniamy dwie drogi otwartego dostępu:
"Droga zielona" – udostępnianie artykułu w otwartym repozytorium. Przed udostępnieniem należy sprawdzić szczegóły umowy z wydawcą oraz politykę czasopisma w zakresie samoarchiwizacji.
"Droga złota" – polega na publikowaniu w recenzowanych czasopismach otwartych. Publikowanie w tych czasopismach często wiąże się z koniecznością opłacenia tzw APC (Article Processing Charges).
Czasopisma otwarte można znaleźć za pomocą wyszukiwarki w bazie Directory of Open Access Journals.
Otwarty dostęp w polityce NCN
Dla umów grantowych zawartych po 1 stycznia 2021 wymagany jest otwarty dostęp do wszystkich rodzajów publikacji naukowych stanowiących rezultaty projektów finansowanych przez NCN za wyjątkiem monografii, rozdziałów w monografiach i recenzowanych utworów zebranych.
Wyszukiwarka zgodności czasopisma z polityką grantodawcy
Dane badawcze będące podstawą publikacji powinny być udostępnione zgodnie z zasadą FAIR w repozytorium danych badawczych na licencji CC0 lub CCBY.
Polecane strony