Open Access

Otwarty Dostęp (Open Access)

Otwarty Dostęp to swobodny dostęp do publikacji naukowych dostępnych w Internecie bez barier finansowych i ograniczeń technicznych. Publikacje uznane za otwarcie dostępne mogą być przez każdego czytane, pobierane, kopiowane, rozpowszechniane, drukowane, czy przeszukiwane, można zamieszczać odnośniki do pełnych wersji tekstów oraz używać w dowolnym innym, zgodnym z prawem celu. Autorzy publikacji zachowują prawo do uznania autorstwa i właściwego cytowania.

Zalety publikowania w modelu otwartym

Transparentność - wolny dostęp do wyników badań zwiększa transparentność nauki i umożliwia weryfikację wyników lub kontynuowanie badań.

Zwiększenie widoczności i cytowalności - prace publikowane w modelu OA częściej czytane i cytowane, ponieważ łatwiej dostępne dla szerszej grupy odbiorców.

Rozwój nauki - otwarty dostęp sprzyja szybszemu dzieleniu się wiedzą i wynikami badań, co przyspiesza postęp w różnych dziedzinach nauki i umożliwia współpracę międzynarodową.

Zgodność z wymogami grantodawców - coraz więcej instytucji finansujących badania naukowe wymaga publikowania wyników w modelu OA, aby zagwarantować dostępność finansowanych treści dla społeczeństwa.

Wiedza dostępna dla wszystkichotwarta nauka wspiera rozwój gospodarki opartej na wiedzy, niweluje nierówności w dostępie do wiedzy naukowej.

Drogi otwartego dostępu

Ze względu na sposób udostępniania publikacji wyróżniamy dwie drogi otwartego dostępu:

"Droga zielona" – udostępnianie artykułu w otwartym repozytorium. Przed udostępnieniem należy sprawdzić szczegóły umowy z wydawcą oraz politykę czasopisma w zakresie samoarchiwizacji.


"Droga złota" – polega na publikowaniu w recenzowanych czasopismach otwartych. Publikowanie w tych czasopismach często wiąże się z koniecznością opłacenia tzw APC (Article Processing Charges).

Czasopisma otwarte można znaleźć za pomocą wyszukiwarki w bazie Directory of Open Access Journals.

Otwarty dostęp w Polityce NCN

Zgodnie ze zmianami wprowadzonymi w dniu 26 czerwca 2025 (dot. krajowych projektów będących w realizacji w dniu 26 czerwca 2025 roku lub później):

  • W raportach rocznych i końcowych dla projektów można uwzględniać publikacje wydane w modelu tradycyjnym (hybrydowym, zamkniętym);
  • Brak publikacji w otwartym dostępie nie będzie miał wpływu na ocenę raportu rocznego lub końcowego i rozliczenie projektu;
  • Koszty publikowania w otwartym dostępie (Article Processing Charges, APC) w czasopismach hybrydowych będą mogły być finansowane ze środków pośrednich Open Access (maksymalnie 2% kosztów bezpośrednich) oraz z innych kosztów pośrednich.

Wyszukiwarka zgodności czasopisma z polityką grantodawcy

Ścieżki publikacyjne:

Ścieżka 1. publikacje w czasopismach zarejestrowanych w bazie DOAJ (czasopisma open access).

Ścieżka 2. publikacje w czasopismach hybrydowych lub zamkniętych. W przypadku modelu zamkniętego zaleca się udostępnienie AAM lub preprintu w repozytorium (nie ma wymogu).

Ścieżka 3. publikacje w czasopismach objętych umowami transformacyjnymi (dostępne na stronie Wirtualnej Biblioteki Nauki)

Dane badawcze będące podstawą publikacji powinny być udostępnione zgodnie z zasadą FAIR w repozytorium danych badawczych na licencji CC0 lub CCBY.

 

Polecane strony

 

 

 

Pokaż rejestr zmian

Data publikacji: czwartek, 17. Czerwiec 2021 - 14:36; osoba wprowadzająca: Witold Warsiński Ostatnia zmiana: czwartek, 17. Lipiec 2025 - 12:55; osoba wprowadzająca: Agnieszka Wasilewska